Inperking bankgeheim EU-lidstaten: Oostenrijk 'last man standing'?

Begin deze maand kondigden de ministers van Financiën van Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië en Spanje, in een brief aan de Europese Commissie, een pilot ‘multilateral exchange facility’ aan. Het doel van deze pilot is de mogelijkheden tot automatische uitwisseling van bankgegevens tussen lidstaten uit te breiden. Ook wijzen de ministers in de brief op de wenselijkheid om op Europees niveau de regelgeving ten aanzien van gegevensuitwisseling te verruimen, onder meer door aanpassing van Richtlijn 2003/48/EG van de Raad van 3 juni 2003 betreffende de belastingheffing op inkomsten uit spaargelden in de vorm van rentebetaling (Spaarrenterichtlijn). Op grond van de huidige richtlijn dienen de lidstaten minstens één keer per jaar gegevens uit te wisselen over rentebetalingen aan personen die niet in de betreffende lidstaat woonachtig zijn, zodat effectieve belastingheffing op deze gelden in de fiscale woonstaat van de betrokkene mogelijk is. De ministers zouden graag zien dat de werkingssfeer van de richtlijn wordt uitgebreid naar alle kapitaalinkomens en zich dus niet langer enkel beperkt tot inkomsten uit spaargelden. Hoewel veel EU landen meewerken aan de bevordering van gegevensuitwisseling, hanteren Luxemburg en Oostenrijk momenteel nog een strikt bankgeheim en is de Spaarrenterichtlijn tot op heden niet op hen van toepassing. De minister-president van Luxemburg, Jean-Claude Juncker, heeft echter aangegeven dat Luxemburg het bankgeheim zal versoepelen. Juncker heeft op 10 april jl. in een toespraak het parlement laten weten dat Luxemburg, zonder grote schade aan de bankensector, de automatische uitwisseling van informatie per 1 januari 2015 kan introduceren. Onduidelijk is nog wat deze uitwisseling precies inhoudt. Welke bankgegevens zal Luxemburg uitwisselen? Worden er nog voorwaarden verbonden aan de uitwisseling? Juncker heeft al aangegeven dat het plan in ieder geval niet geldt voor ondernemingen met een hoofdkantoor in Luxemburg. Indien ook Luxemburg (deels) afscheid neemt van het bankgeheim dan verstrekt Oostenrijk als enige EU-land nog geen (bank)gegevens. De Oostenrijkse minister van financiën Maria Fekter heeft kenbaar gemaakt vast te houden aan het bankgeheim. Zij heeft aangegeven te ‘vechten als een leeuw’ voor het behoud van het grondwettelijke bankgeheim. Waarom houdt Oostenrijk als enige EU land (nog) vast aan een strikt bankgeheim? Hiermee blokkeert zij immers de gezamenlijke strijd tegen belastingontduiking. Fekter voert twee redenen aan voor het behoud van het bankgeheim. In de eerte plaats heeft zij naar voren gebracht dat de bankensector ernstig zou lijden als gevolg van afschaffing van het bankgeheim. In de tweede plaats wijst zij op de privacy van rekeninghouders. Fekter meent dat het onrechtvaardig is om openheid te geven ten aanzien van alle bankrekeningen en dus ook informatie te verstrekken over bankrekeningen van eerlijke spaarders. De bescherming van de privacy van eerlijke spaarders lijkt echter geen steekhoudend argument. Het doel van automatische uitwisseling van bankgegevens en derhalve versoepeling van het bankgeheim is juist het aanpakken van niet-eerlijke spaarders, zodat belastingontduiking kan worden bestreden. Eerlijke spaarders worden niet getroffen in hun privacybelangen door automatische uitwisseling van bankgegevens, want eerlijke spaarders verstrekken reeds op eigen initiatief bij hun belastingaangifte bankgegevens aan de fiscus van de lidstaat waar zij (fiscaal) woonachtig zijn. Hun privacy wordt niet geschonden als ook Oostenrijk deze gegevens nog eens verstrekt. De betreffende lidstaat beschikt immers al over de bankgegevens van de eerlijke spaarder. Het argument dat de bankensector er ernstig onder zou lijden is binnen de EU ook steeds moeilijker verdedigbaar nu tevens Luxemburg, het land van de EU met de grootste bankensector ten opzichte van het bruto binnenlands product, heeft aangegeven vanaf 2015 over te gaan tot automatische uitwisseling van bankgegevens. Wat is nou echt de reden dat Oostenrijk vasthoudt aan het bankgeheim? Vermoedelijk is dat niet de bescherming van de privacy van eerlijke spaarders, maar juist de bescherming van de privacy van ‘oneerlijke’ spaarders. Oostenrijk wordt door versoepeling van het bankgeheim minder aantrekkelijk voor de zogeheten zwartspaarders. Wellicht dat er de angst bestaat dat versoepeling van het bankgeheim er voor zal zorgen dat kapitaal naar (andere) ‘belastingparadijzen’ gaat waar nog wel strikt aan het bankgeheim wordt vastgehouden. In het licht van de Oostenrijkse geschiedenis van kapitaaltekorten en inflatie is deze angst ook enigszins te begrijpen. De EU zal van Oostenrijk echter een proactieve houding verwachten in de gezamenlijke strijd tegen belastingontduiking. Indien Oostenrijk zwartspaarders de hand boven het hoofd blijft houden, dan krijgt zij daar vermoedelijk nog problemen mee. De Oostenrijkse kanselier Werner Faymann gaf deze maand te kennen wel open te staan voor gesprekken over het bankgeheim. De EU lidstaten hopen vermoedelijk dat deze gesprekken leiden tot versoepeling van het Oostenrijkse bankgeheim. Echter, nu het bankgeheim grondwettelijk is vastgelegd en er een tweederde meerderheid nodig is om de wet aan te passen wordt er – mede met het zicht op verkiezingen in september van dit jaar – geen grondwetswijziging in de nabije toekomst verwacht.