Wwft wijzigingen 2013 en de positie van de forensische accountant

Op 1 januari jongstleden is de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) op een aantal punten ingrijpend gewijzigd. De juridische fijn slijperij moet ertoe leiden dat de tekortkomingen van de Wwft, zoals geconstateerd door de intergouvernementele organisatie Financial Action Task Force (FATF), tot het verleden behoren. Dit streven, hoe nobel het ook mag klinken, lijkt echter de praktijk van de forensische accountant onnodig onder druk te zetten door het aantal werkzaamheden dat onder de hernieuwde reikwijdte van de Wwft valt, uit te breiden. De wijziging van de wet leidt tot een aanzienlijke toename van de Wwft plichtige diensten van de forensische accountant. Voorheen vielen alleen de werkzaamheden inhoudende het samenstellen, beoordelen of controleren van de jaarrekening onder de meldplicht van de accountant. Dit zijn de zogenaamde werkzaamheden in het kader van het maatschappelijk verkeer. Thans vallen de zelfstandige werkzaamheden van de accountant, ongeacht of deze samenhangen met de werkzaamheden in het kader van het maatschappelijk verkeer onder de reikwijdte van de Wwft. De forensische accountant kan dus in het kader van zijn beroepsuitoefening een meldplicht hebben. In de Memorie van Toelichting (MvT) bij het wetsvoorstel wordt deze keuze toegelicht door te stellen, in navolging van een ministerieel schrijven van de toenmalige minister van financiën Bos aan het Bureau Financieel Toezicht, dat de aard van de werkzaamheden bepaalt of de gedraging onder de reikwijdte van de Wwft valt. Het is dus niet van belang wie de dienst verricht. Dit zou betekenen, en zo wordt het ook verwoordt in de eerdergenoemde brief, dat indien de werkzaamheden van forensische accountant door derden worden uitgevoerd, dit onder de reikwijdte van de Wwft valt. De minister verwoordt dit als volgt: “De Wwft is ook onverkort van toepassing indien dezelfde werkzaamheden worden verricht door financieel administratieve dienstverleners (bijvoorbeeld accountants die zich hebben laten uitschrijven uit het accountantsregister) of andere instellingen zoals recherchebureaus of advocaten. Dit laatste ook met het oog om een level playing field verstoring voor alle dienstverleners te voorkomen.” De wetswijziging is op de volgende grond problematisch. Doordat nu alle werkzaamheden onder de reikwijdte van de Wwft vallen kan de accountant niet langer een geheim onderzoek verrichten ten behoeven van zijn cliënten omdat hij op enig moment wettelijk verplicht kan zijn om zijn bevindingen te openbaren. Dat voortaan alle werkzaamheden van de forensische accountant onder de reikwijdte van de Wwft kunnen vallen heeft het curieuze gevolg dat de accountant, in verkapte vorm, opsporingswerk verricht voor de Staat. Immers deze wijziging kan er bijvoorbeeld toe leiden dat het onderzoeken van de dossiers cliënt, teneinde te bepalen of sprake is van fiscale fraude, leidt tot een Wwft-meldplicht. Maar ook de advocaat zou voortaan onder de Wwft meldplicht kunnen vallen indien hij bijvoorbeeld, in het kader van een intern onderzoek, de mogelijke strafbare feiten van diens cliënt in het verleden onderzoekt. Dat deze situatie in het licht van de geheimhoudingsplicht en het daarmee onlosmakelijk verbonden verschoningsrecht problematisch is, is evident. Overigens wordt de soep niet zo heet gegeten als ze wordt opgediend, daar de Wwft in artikel 1 lid 2 een uitzonderingspositie heeft gecreëerd voor de advocaat die bezig is met het bepalen van de rechtspositie van de cliënt. De advocaat onderzoekt namelijk niet alleen enkel de feiten, maar adviseert de cliënt ook hoe op basis van de onderzoeksresultaten verder moet worden gehandeld. In dit geval heeft de toezichthouder geen toegang tot het dossier. Laten we hopen dat de wetgever dit niet is ontgaan. De implementatie van de FAFT aanbevelingen leidt er dus toe dat voortaan alle beroepsactiviteiten van de forensische accountant, ook indien verricht door derden, onder de reikwijdte van de Wwft kunnen vallen. Zoals hierboven beschreven is dit niet zonder meer onproblematisch. Het is nu afwachten hoe de wetswijziging in de praktijk vorm krijgt.