Wie doet er vals aangifte?

Lange tijd is wel gedacht dat alleen door de belastingplichtige zelf opzettelijk onjuist aangifte kon worden gedaan van zijn aangifte. Anderen, zoals de belastingadviseur, konden wel vervolgd worden wegens medeplegen of medeplichtigheid aan dat gedrag. Uit een arrest van de Hoge Raad (LJN: BP3746) blijkt dit toch iets genuanceerder te liggen. De casus beschrijft een verdachte die een reeks van onjuiste aangiftes (kennelijk zgn. T biljetten) deed voor een aantal andere personen, zonder dat deze daarvan wisten. De teruggaven liet hij op zijn eigen bankrekening bijschrijven. Hij werd vervolgd wegens het ‘’opzettelijk een bij de belastingwet voorziene aangifte onjuist doen’’(art. 69 lid 2 AWR (oud)). Maar deed hij wel ‘’bij de wet voorziene’’ aangiftes nu de inspecteur hem geen biljet had uitgereikt? En kon hij wel onder dit artikel vervolgd worden nu hij de aangifte namens iemand anders deed? Had het OM niet valsheid in geschrifte of oplichting ten laste moeten leggen in plaats van belastingfraude? De Hoge Raad was er gauw klaar mee: een aangifte is een aangifte als er aangifte op staat en zonder daar enige overweging aan te besteden werd het niet nodig geacht voor een veroordeling op grond van art. 69 lid 2 AWR om zelf de belastingplichtige te zijn. Dit in tegenstelling tot de Advocaat-Generaal die het middel voor zover het zag op ‘geen eigen belastingaangifte’ gegrond achtte. Dat de Hoge Raad niet op het middel inging, is verrassend. Zo beargumenteerde de AG in zijn conclusie dat volgend uit eerdere jurisprudentie van de Hoge Raad (LJN: AU8286) en literatuur (Valkenburg, ‘Fiscaal straf en strafprocesrecht’) hier niet kon worden volgehouden dat de verdachte een bij de belastingwet voorziene aangifte onjuist of onvolledig heeft gedaan. Wij citeren: “Nu de verdachte niet zijn eigen (onverplichte) aangiften onjuist of onvolledig heeft ingevuld, maar die op naam van een ander, bestaat (…) geen strafrechtelijke aansprakelijkheid op grond van art. 69, tweede lid, (oud) AWR. Bezien tegen de achtergrond dat in dit geval tussen de verdachte en de belastingdienst geen sprake is van enige fiscale relatie, is dat niet per se onbevredigend.” Maar ook de mogelijkheden in het fiscale boeterecht geven argumenten voor een uitleg zoals de AG die voorstaat. Zo wordt in het fiscale boeterecht wel expliciet geëist dat de belastingplichtige het beboetbare feit begaat (art. 67d AWR). De strafbaarstelling en de vergrijpboete zijn alternatieven voor elkaar en OM en belastingdienst kunnen in overleg kiezen tussen bestraffing en beboeting. Nu blijkt er toch een verschil te bestaan. Het gevolg zou kunnen zijn dat het Openbaar Ministerie succesvol kan proberen een belastingadviseur die voor een klant een onjuiste aangifte indient, te vervolgen als pleger van een fiscaal delict. De omweg die het OM normaliter maakt; namelijk eerst de klant als pleger aanmerken en dan de belastingadviseur als medepleger, zou dan niet meer nodig zijn. Of de Hoge Raad dan toch bij zijn eerdere lijn blijft, moet blijken. Voor de praktijk rijst nog de aardige vraag wie nu de aangifte ‘’doet’’ bijv. in situaties waarin de accountant standaard de aangiftes OB doet met een doorlopende machtiging van de klant. M.J. van Dieren en mr. R. Boswijk, respectievelijk Of Counsel en advocaat Van Bavel Advocaten