Hoge Raad vernietigt uitspraak Hof in fraudezaak Woningstichting Dinxperlo

De rechtbank had de verdachte (de voormalige manager Financieel Economische Zaken van de woningstichting Dinxperlo) veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van achttien maanden voor verduistering in dienstbetrekking, gewoontewitwassen en valsheid in geschrift. Uit het arrest blijkt dat verdachte in eerste aanleg onder meer werd veroordeeld voor het verduisteren van een bedrag van ongeveer EUR 1,5 mio. De Hoge Raad casseert de uitspraak, omdat het eerste cassatiemiddel van mr. Kelder slaagt. Het middel sorteerde effect, omdat het Hof het vonnis niet had mogen bevestigen zonder aanvulling van gronden in de zin van art. 423 lid 1 Sv. Dit artikel bepaalt dat het gerechtshof een vonnis geheel kan bevestigen hetzij met gehele of gedeeltelijke overneming hetzij met aanvulling of verbetering van gronden. In eerste aanleg had de rechtbank volstaan met een opgave van de bewijsmiddelen als bedoeld in de tweede volzin van art. 359 lid 3 Sv (dit artikel is ook in hoger beroep toepasselijk op grond van art. 415 Sv). Uit het derde lid van art. 359 volgt echter (voor zover hier relevant) dat een rechtbank kan volstaan met een opgave van bewijsmiddelen in geval een verdachte het bewezenverklaarde heeft bekend, tenzij hij of zijn raadsman vrijspraak heeft bepleit. In deze zaak had de raadsman van de verdachte ook bij de behandeling van de zaak in hoger beroep vrijspraak bepleit ten aanzien van het onder feit 1 (de verduistering) tenlastegelegde en dus ging de tenzij-regel op. Nu in dit geval dus niet (op grond van art. 359 lid 3 Sv jo. 415 Sv) kon worden volstaan met een opgave van bewijsmiddelen, had het Hof het vonnis van de rechtbank niet mogen bevestigen zonder de gronden aan te vullen (ex art. 423 lid 1 Sv). Het tweede middel redde het in cassatie niet, hoewel A-G Machielse daar anders over dacht zo blijkt uit zijn conclusie. Het tweede middel klaagde dat het hof ten onrechte het vonnis van de rechtbank had bevestigd, omdat de rechtbank het bewezenverklaarde als verduistering in dienstbetrekking kwalificeerde, terwijl in de bewezenverklaring telkens ontbrak dat verdachte het geld “anders dan door misdrijf onder zich had”. De Hoge Raad merkt hierover op (in rechtsoverweging 4.2) dat het kennelijk oordeel van de Rechtbank dat in die omstandigheid (zijnde het feit dat de bewezenverklaring ten aanzien van feit 1 telkens inhield dat de verdachte geldbedragen uit hoofde van zijn persoonlijke dienstbetrekking als hoofd van de Financieel en Economische dienst bij de woningstichting onder zich had, MP) besloten ligt dat de verdachte die gelden anders dan door misdrijf onder zich had, geen blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting en ook niet onbegrijpelijk is. De Hoge Raad vervolgt: “[D]at oordeel behoefde voorts geen nadere motivering, in aanmerking genomen dat het ter terechtzitting in hoger beroep gevoerde verweer slechts inhield dat de verdachte bepaalde handelingen moest verrichten – en daarbij (andere) strafbare feiten zou moeten begaan – om de vrije beschikking over de geldbedragen te krijgen, en geen betwisting inhield van de omstandigheid dat de verdachte uit hoofde van zijn in de bewezenverklaring bedoelde functie – en dus ander dan door misdrijf – in staat was met betrekking tot de geldbedragen die beschikkingshandelingen te verrichten.” De A-G heeft het middel echter zo gelezen dat de verdediging in hoger beroep van oordeel was dat verdachte de gelden door misdrijf (valsheid in geschrift) onder zich had gekregen. Op dit verweer had de rechtbank echter niet gereageerd. Machielse concludeert dan: “[E]en bewijsconstructie ontbreekt, zodat niet vast te stellen is of dit verweer door de gebezigde bewijsmiddelen zou zijn gecounterd. Ook dit verzuim is grond voor vernietiging.”